تاريخچه
سالها مردمان ساكن منطقه كوه توده، افسانه هايي روايت مي كردند درباره وجود غاري كه در آن كيمياگري انجام مي شده است. در سال 1360 گروهي از كوهنوردان يك غار در بالاي كوه توده كشف كردند كه گمان مي بردند همين غار باشد و به همين دليل نام كيميا را بر آن گذاشتند. در تابستان 1370 يك گروه كوهنوردي شامل: شاهین عارف نیا، جواد مزعلی زاده احمد رضا دیهیم، کاظم ریاحی ماه و اکبر زارعیان موفق به كشف غاري شدند كه وجود سفالينه هاي قديمي در آن، نشانگر محل غاري بوده كه محلي ها اعتقاد داشتند، محل كيمياگري بوده؛ به همين دليل به احترام زكرياي رازي (كيمياگر و شيميدان بزرگ ايراني)، اين غار توسط گروه، «زكريا» ناميده شد.
مشخصات زمين شناسي
غار زکریا در داخل یکی از دره های عرضی یال شمالی تاقدیس تودج در 5 کیلومتری جنوب غربی شهرستان استهبان (شمال شرق شیراز) واقع شده است. طول غار 160 متر و اختلاف ارتفاع بین ابتدا و انتهای آن 29 متر می باشد. این غار از نوع آناستوموز تک گذرگاهی است که در داخل آهکهای سازند جهرم تشکیل شده است.
در زمان تشکیل غار، محل تماس سازند رازک با جهرم در ارتفاع بالاتری قرار داشته و کف دره که در جهت شیب لایه تشکیل شده در ارتفاع پایین تر از این محل تماس قرار داشته است. بنابراین آب در برخورد به این مرز تماس در امتداد یک درزه اصلی تغییر مسیر داده، موازی محور تاقدیس حرکت کرده و وارد دره مذکور شده است که در این مسیر شیب هیدرولیکی بیشتر بوده است. بنابراین توسعه غار تابع عوامل تکتونیکی، چینه شناسی و سطح اساس فرسایش بوده است.
منبع
آقا نباتی، علی ، 1384، زمین شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586ص.